1.ΚΑΤΑΓΓΕΛΩ ΤΟΝ κ. ΔΗΜΗΤΡΗ ΝΙΚΟΛΑΚΑΚΗ ΓΙΑ ΑΝΗΘΙΚΗ ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ
 

2. «ΑΠΑΝΤΩΝΤΑΣ ΣΤΟΝ Θ. ΡΗΓΙΝΙΩΤΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΣΧΕΤΟΣΥΝΗ ΤΟΥ»

3. ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΚΡΗΤΙΚΩΝ ΧΟΡΩΝ

ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΧΟΡΩΝ «ΔΟΡΑ ΣΤΡΑΤΟΥ»

1.

ΚΑΤΑΓΓΕΛΩ ΤΟΝ κ. ΔΗΜΗΤΡΗ ΝΙΚΟΛΑΚΑΚΗ ΓΙΑ ΑΝΗΘΙΚΗ ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ

Καταγγέλλω το βιβλίο που εκδόθηκε στα τέλη Ιουλίου από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων, με τίτλο ΚΡΗΤΙΚΗ ΧΟΡΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ, Χανιώτες Χορευτές (συγγραφή: Δημήτρης Νικολακάκης), ως κλεψίτυπο και προϊόν πλαστογραφίας, που στερείται στοιχειώδους  συγγραφικής ηθικής, αλλά και επιστημονικής πρακτικής.

Σε πολλά σημεία του προαναφερθέντος βιβλίου, και συγκεκριμένα στις πρώτες 61 (από τις 97 συνολικά) σελίδες του, έχει γίνει εκτεταμένη χρήση αποσπασμάτων από το βιβλίο μου ΟΙ ΧΟΡΟΙ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ, μύθος - ιστορία – παράδοση (εκδόθηκε στην Αθήνα το 2000 και έχει τιμηθεί με Α΄ Έπαινο από την Ακαδημία Αθηνών), χωρίς να αναφέρεται το όνομά μου αναλυτικά, όπως απαιτεί η συγγραφική και επιστημονική δεοντολογία, αλλά και ο νόμος 2121/1993 περί πνευματικής ιδιοκτησίας, τον οποίο και παραθέτω.

Ν2121/1993: Πνευματική ιδοκ/σία, συγγενικά δικαιώματα. Πολιτιστικά

Πληροφορίες Νομολογίας & Αρθρογραφίας: 14

Παράθεση αποσπασμάτων

Επιτρέπεται, χωρίς την άδεια του δημιουργού και χωρίς αμοιβή, η παράθεση σύντομων αποσπασμάτων από έργο άλλου νομίμως δημοσιευμένου για την υποστήριξη της γνώμης εκείνου που παραθέτει ή την κριτική της γνώμης του άλλου, εφόσον η παράθεση των αποσπασμάτων αυτών είναι σύμφωνη προς τα χρηστά ήθη και η έκταση των αποσπασμάτων δικαιολογείται από τον επιδιωκόμενο σκοπό. Η παράθεση του αποσπάσματος πρέπει να συνοδεύεται από την ένδειξη της πηγής και των ονομάτων του δημιουργού και του εκδότη, εφόσον τα ονόματα αυτά εμφανίζονται στην πηγή.

Το γεγονός ότι ο κ. Νικολακάκης στο βιβλίο του «δανείστηκε» μοναδικές φωτογραφίες και πληροφορίες (που είχα λάβει κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου από σημαντικότατες προσωπικότητες της κρητικής παράδοσης), καθώς και προσωπικά μου συμπεράσματα και απόψεις (αποτέλεσμα ενδελεχούς μελέτης), που πρωτοδημοσιοποιήθηκαν με το βιβλίο μου και υπάρχουν μόνο σε αυτό ή σε άλλα μεταγενέστερα του 2000 δημοσιεύματα που φέρουν την υπογραφή μου (ή όχι), χωρίς να κάνει τον κόπο να με αναφέρει, είτε εντός του κειμένου του, είτε με υποσελίδιες βιβλιογραφικές παραπομπές, όπως όφειλε, αποδεικνύεται από τον παρακάτω ΠΙΝΑΚΑ 1, όπου ενδεικτικά παρατίθονται αποσπάσματα από το βιβλίο μου και το βιβλίο του κ. Νικολακάκη.

 ΠΙΝΑΚΑΣ 1

Ειλικρινά αδυνατώ να αντιληφθώ το σκεπτικό με το οποίο λειτούργησε εις βάρος μου ο κ. Νικολακάκης. Από την άλλη, μου κάνει εξαιρετικά μεγάλη εντύπωση το γεγονός ότι αναφέρει τα ονόματα άλλων μελετητών (Γεωργίου Ι. Παπαδάκη, Γεωργίου Ι. Χατζιδάκι, Δόρα Ν. Στράτου, Θοδωρή Ριγινιώτη), όποτε χρησιμοποιεί τις απόψεις τους (βλέπε ακολούθως, ΠΙΝΑΚΑ 2, ΠΙΝΑΚΑ 3 και ΠΙΝΑΚΑ 4), αν και αρκετές φορές αναγράφει τα ονόματά τους λανθασμένα (ΠΙΝΑΚΑ 2), σε κάποιες περιπτώσεις παραποιεί το περιεχόμενο των απόψεών τους (λ.χ. Νο 1 του ΠΙΝΑΚΑ 2 – ο Χατζιδάκις δεν κάνει καθόλου λόγο για Κιώρο) και το σημαντικότερο, οι περισσότερες από τις απόψεις αυτές είναι αυθαίρετες και αβάσιμες (ΠΙΝΑΚΑΣ 2, ΠΙΝΑΚΑΣ 3, Νο 1 του ΠΙΝΑΚΑ 4).

 ΠΙΝΑΚΑΣ 2 

      ΠΙΝΑΚΑΣ 3

     ΠΙΝΑΚΑΣ 4 

Η ευαισθησία αυτή του κ. Νικολακάκη απέναντι στους άλλους μελετητές, αλλά όχι σε μένα, δημιουργεί εύλογα την εντύπωση μίας μεροληπτικής επιλογής των αναφερομένων πηγών και για την ακρίβεια εις βάρος της πηγής που κατά κόρον χρησιμοποιεί, δηλαδή του βιβλίου μου.

Μία και μοναδική φορά γίνεται αναφορά στο όνομά μου και αυτή είναι εσφαλμένη και από επιεικώς άστοχη έως αστεία. Για την περίπτωση του χορού Γλυκομηλίτσα ο κ. Νικολακάκης, όπως και ο ίδιος παραδέχτηκε, συμβουλεύτηκε την προσωπική μου ιστοσελίδα, αντιγράφοντας για άλλη μία φορά, όμως με τρόπο εξαιρετικά επιπόλαιο, λανθασμένο και τελικά άδικο, όπως διαφαίνεται από τον ΠΙΝΑΚΑ 5 που ακολουθεί.

 ΠΙΝΑΚΑΣ 5

Συνεπώς, ο κ. Νικολακάκης μου αποδίδει μία πληροφορία που δεν είναι δική μου, αλλά του πολιτισμολόγου - ερευνητή Θρασύβουλου Τσουχλαράκη, ο οποίος εδώ και δύο χρόνια, μέσω του Πολιτιστικού Οργανισμού «ΚΥΔΩΝΕΣ», έχει επιτύχει την αναβίωση του συγκεκριμένου χορού, κάτι που είναι ευρύτατα γνωστό στο νομό Χανίων. Να υποθέσω ότι ο κ. Νικολακάκης έχει λησμονήσει την πρώτη επίσημη παρουσίαση της γλυκομηλίτσας, που έγινε πριν δύο χρόνια στο Θέατρο της Ανατολικής Τάφρου από τους ΚΥΔΩΝΕΣ με τη συνεργασία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Χανίων; Ή μήπως δεν την πήρε καθόλου χαμπάρι;

Αντιθέτως, για την περίπτωση του χορού Ρόδο ο κ. Νικολακάκης γράφει στη σελ. 54 του βιβλίου του: «Τα τελευταία χρόνια έγινε προσπάθεια αναβίωσής του από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Λουσακιών Κισσάμου.»

Δεν είναι λογικό να ενισχύεται η εντύπωση της μεροληπτικής συλλογιστικής; Τι άλλο να σκεφτώ;

Και δεν είναι μόνον αυτά. Όπως αποδεικνύεται στον ΠΙΝΑΚΑ 6, με την ενδεικτική αντιπαραβολή χωρίων του βιβλίου μου και του βιβλίου του κ. Νικολακάκη, η συγγραφική συμπεριφορά του τελευταίου γίνεται τουλάχιστον ύβρις, καθώς σε πάμπολλες περιπτώσεις κάνει σχεδόν αυτούσια αντιγραφή από το πόνημά μου, χωρίς να αναφέρει το παραμικρό γι αυτό. Η σύγκριση είναι αποκαλυπτικότατη.

 ΠΙΝΑΚΑΣ 6

Για τις περιπτώσεις του ΠΙΝΑΚΑ 6 είναι απαραίτητο να τονίσουμε ότι, όσοι ασχολούνται σοβαρά με την έρευνα του χορού γνωρίζουν ότι η λεπτομερής περιγραφή της χορευτικής πράξης είναι κάτι εξαιρετικά δύσκολο και κοπιαστικό, που μπορεί να γίνει μόνο από ειδικό, καθώς πρόκειται για ένα εξειδικευμένο αντικείμενο. Ειδικά στις περιπτώσεις χορών ελάχιστα γνωστών, αυτό προϋποθέτει έρευνα, δηλαδή να έχει προηγηθεί ένας αριθμός ερευνητικών καταγραφών που ελέγχθηκαν, διασταυρώθηκαν και ακολούθως αναλύθηκαν, έως ότου να προκύψει η λεπτομερέστατη περιγραφή. Συνεπώς, οι περιγραφές που αντέγραψε ο κ. Νικολακάκης από το βιβλίο μου δεν είναι περιγραφές φαινομένων που μπορεί να κάνει ο καθένας, πόσο μάλιστα ο ίδιος, που έχει ομολογήσει ότι δεν είναι ειδικός και τους χορούς αυτούς δεν τους κατέχει, πιθανόν και να μην τους έχει δει ποτέ. Συνεπώς, χρησιμοποίησε τις αναλυτικές περιγραφές αυτές (από το βιβλίο και την ιστοσελίδα μου) επειδή α) δεν ήταν εις θέση να τις κάνει και β) δεν υπάρχουν άλλες σχετικές.

 Το πιο εξοργιστικό, όμως, και συνάμα ειρωνικό είναι ότι ο κ. Νικολακάκης στην 8η σελίδα του βιβλίου του αξιώνει απαγόρευση της αναπαραγωγής του περιεχομένου του με οποιοδήποτε μέσο ή τρόπο, χωρίς την προηγούμενη έγγραφη άδεια του συγγραφέα και του εκδότη. Επιτρέπει, δε, την αναδημοσίευση μέρους των περιεχομένων του βιβλίου, υπό τον όρο να αναφέρεται αναλυτικά η πηγή. Δηλαδή, ο άνθρωπος αξιώνει κάτι που ο ίδιος δεν τήρησε στο ελάχιστο Αν είναι δυνατόν!!

Αυτό δεν είναι υποκρισία, είναι κακοήθεια. Πόσο, μάλιστα, που αυτή προέρχεται, άκουσον άκουσον, από τον πρόεδρο της Ένωσης Πνευματικών Δημιουργών Νομού Χανίων, το θεματοφύλακα, υποτίθεται, της πνευματικής δημιουργίας του τόπου μας. Τον άνθρωπο, δηλαδή, που θα έπρεπε να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση και όχι παράδειγμα προς αποφυγή, ως συγγραφέας κλεψίτυπων βιβλίων.

 Όπως αντιλαμβάνεστε, η όλη συμπεριφορά του κ. Νικολακάκη είναι για γέλια, αλλά στον οποιοδήποτε σκεπτόμενο προκαλεί αγανάκτηση, για να μην πω οργή. Πόσο δε, αν συνυπολογίσουμε ότι  εξαπάτησε τη Νομαρχία Χανίων, εξαπάτησε την Διευθύντρια του Κέντρου Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών Κα Αικατερίνη Καμηλάκη, η οποία προλογίζει το βιβλίο του, και προσπάθησε να εξαπατήσει εμένα κι αρκετούς δημοσιογράφους, λέγοντας ότι στη 2η έκδοση του βιβλίου του, που θα γίνει του χρόνου, πράγμα ψευδές όπως έμαθα, θα συμπληρώσει όλες τις ελλείψεις και θα διορθώσει όλα τα λάθη, που σημειωτέον είναι πολλά και τα οποία του επισήμανα, τονίζοντάς του το μεγάλο κίνδυνο παραπλάνησης των μέσων αναγνωστών. Στον ΠΙΝΑΚΑ 7 παρουσιάζονται μερικά από τα χοντροειδή λάθη που υπάρχουν στο βιβλίο του κ. Νικολακάκη.

ΠΙΝΑΚΑΣ 7

Ο κ. Νικολακάκης παραδέχτηκε, στη συζήτηση που κάναμε, ότι δεν είναι ειδικός και ότι δεν ξέρει να χορεύει κανέναν άλλο κρητικό χορό πέρα από δυο τρεις του νομού Χανίων. Με άλλα λόγια, παραδέχτηκε την ανεπάρκειά του στο συγκεκριμένο θέμα. Παρόλα αυτά, τόλμησε να γράψει ένα βιβλίο για τους κρητικούς χορούς, λες κι επρόκειτο για ένα θέμα αποκλειστικά θεωρητικό. Μου είπε μάλιστα το αμίμητο «Εγώ δεν έκανα επιστημονική εργασία. Μία συρραφή απόψεων έκανα.». Και πράγματι, συρραφή έκανε ο άνθρωπος. Μία συρραφή, όμως, ελλιπή. Μία συρραφή χωρίς κριτική ικανότητα, χωρίς τα εφόδια της γνώσης, τη δυνατότητα της αντικειμενικής διάκρισης και της αξιολογικής ιεράρχησης. Ο κ. Νικολακάκης λειτούργησε μεροληπτικά, μικρόψυχα και πάνω από όλα με τον εγωκεντρισμό που χαρακτηρίζει τους πνευματικά στείρους.

Αν ήθελε, πράγματι, να κάνει συρραφή στοιχείων και απόψεων, θα την έκανε με πληρότητα. Θα ανέφερε, δηλαδή, όλες τις απόψεις και δεν θα απέφευγε να αναφερθεί σε αυτές με τις οποίες δεν συμφωνεί - ποιός; αυτός που έχει ανεπάρκεια επί του θέματος. Πώς αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί το ότι δεν αναφέρει καθόλου την πλουσιότατη, και πασίγνωστη πλέον, ιστορική παράδοση για τη διαμόρφωση του χανιώτικου και του πεντοζαλιού, που διέσωσε ο αείμνηστος Ναύτης και η οποία έχει αδιαμφισβήτητη ιστορική βάση; Εδώ αναφέρει άλλες κι άλλες, μέχρι και τα ανυπόστατα του Μουζουράκη.

Αν όντως ήθελε να κάνει συρραφή, θα τη έκανε με αξιοπρέπεια, παραθέτοντας σε όλες τις περιπτώσεις το όνομα του μελετητή από τον οποίο δανείστηκε το στοιχείο ή την άποψη. Έτσι, βρε αδελφέ, για να μην έχει τη ευθύνη κάποιος που είναι άσχετος και απλώς επιδίδεται στη συγγραφή εξειδικευμένων θεμάτων. Αντί αυτού, ο κ. Νικολακάκης έγραψε ως ειδικός. Στο κάτω κάτω, θα σκέφτηκε, πόσοι γνωρίζουν το θέμα στο σύνολό του; Πάνω από όλα επιδίωξε την είσπραξη του προσωπικού επαίνου, από τις τοπικές αρχές, τον τύπο, τη μικρή κοινωνία των Χανίων.

Εάν μετά τη γνωστοποίηση όλων αυτών, των τόσο επιλήψιμων, όχι με βάση το νόμο αλλά το αυτονόητο δίκαιο, ο συγκεκριμένος άνθρωπος παραμείνει πρόεδρος της Ένωσης Πνευματικών Δημιουργών Νομού Χανίων και εξακολουθήσει να βρίσκεται στη θέση του Διευθυντή Πολιτισμού της Νομαρχίας Χανίων, την οποία με τις πράξεις του εκθέτει και προσβάλει ανεπανόρθωτα, σε μία θέση που προϋποθέτει την παρουσία ενός ανθρώπου με ακέραιο χαρακτήρα και πραγματική γνώση, τότε τι να πω για την προσωπική και πολιτική ευθυξία…

Έπεται συνέχεια….

                                                            Σεπτέμβριος 2008                                                     

                                                                                                                                       Ιωάννης Θεμ. Τσουχλαράκης

2.

Το κείμενο που ακολουθεί, αποτελεί την απάντηση σε "κριτική" που διατυπώθηκε για το ένθετο που συνοδεύει το δίσκο «Οι χοροί της Κρήτης – The Traditional Dances of Crete», τον οποίο επιμελήθηκα. Επανέρχεται στην ιστοσελίδα μας, καθότι ο κ. Ρηγινιώτης, παρότι έχουν περάσει σχεδόν τρια χρόνια, δεν έχει αποσύρει από την ιστοσελίδα www.cretan-music.gr τα όσα προσβλητικά και αβάσιμα είχε γράψει τότε. 

«ΑΠΑΝΤΩΝΤΑΣ ΣΤΟΝ Θ. ΡΗΓΙΝΙΩΤΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΣΧΕΤΟΣΥΝΗ ΤΟΥ»

Του Ιωάννη Θεμ. Τσουχλαράκη

Πριν από μερικές εβδομάδες δημοσιεύθηκε (www.cretan-music.gr) μια κριτική που αφορά το δίσκο «Οι χοροί της Κρήτης – The Traditional Dances of Crete» που εκδόθηκε στις αρχές Ιουνίου από το Αρχείο Ελληνικής Μουσικής με τη χορηγία της Παγκρητικής Ένωσης Αμερικής.  

Αν και οι επαινετικές αναφορές, στα πρόσωπα των παραδοσιακών μουσικών που συμμετέχουν στο δίσκο και στις μελωδίες των χορών που αυτοί αποδίδουν, ουσιαστικά αποτελούν αναγνώριση των επιλογών και κατά συνέπεια των γνώσεων που τις υπαγόρευσαν, δηλαδή των ικανοτήτων του εμπνευστή, επιμελητή και συντονιστή του έργου, τουτέστιν μεθερμηνευόμενον, και ας μου συγχωρεθεί, εμού, δεν μπορώ να αφήσω αναπάντητα τα όσα αυθαίρετα, διαστρεβλωτικά και προσβλητικά έως συκοφαντικά εγράφθησαν.  Ας δώσουμε, λοιπόν, ορισμένες διευκρινήσεις στα ερωτήματα και τις «επισημάνσεις – παρατηρήσεις» που διατυπώθηκαν, τηρώντας την σειρά που τέθηκαν.   

Α)1.:  Ειλικρινά δεν καταλαβαίνω ποιό μεθοδολογικό λάθος επισημαίνεται;!  Τελικά τι πιστεύει ο συντάκτης της εν λόγω κριτικής;  Από τη μια γράφει ότι οι χοροί αυτοί δεν χορεύονται καθόλου στην Κρήτη, από την άλλη ότι στο χωριό Χάρκια Ρεθύμνου χορεύονται κι από την παρ’ άλλη ότι χορευτικά συγκροτήματα, σχολές χορού, πολιτιστικοί σύλλογοι, (δηλαδή ένας μεγάλος αριθμός Κρητών) τους αναβιώνουν.  Διακρίνω τρικυμία εν κρανίο.  Το μόνο που γράφθηκε στο ένθετο για τους χορούς απανωμερίτη και μικρό – μικράκι (όπως και για το ρόδο) είναι ότι οι χοροί αυτοί στις μέρες μας παρουσιάζονται ως γυναικείοι, ενώ με βάση τις πηγές παλαιότερα ήταν μικτοί (σσ. 18,20,21). 

Δεν θα αναφερθώ στα άλλα που εγράφθησαν αρχικώς στο Α1 (περί του ποιος ηγείται  εδώ και χρόνια στην έρευνα της μουσικής και των χορών της Ανατολικής Κρήτης), αλλά αφαιρέθηκαν μετά την έντονη διαμαρτυρία του Ιεραπετρίτη βιολάτορα Βαγγέλη Βαρδάκη, ενώ θα έπρεπε να έχουν παραμείνει διορθώνοντάς τα.  Είναι γνωστό, όμως, ότι όπου δεν υπάρχει η τόλμη της αναγνώρισης ενός λάθους, επιλέγεται η σιωπή.       

Α)2.:    Τι να πω;  Πρόκειται για μια εσκεμμένη παραποιητική επισήμανση ή για παρερμηνεία;  Ας ξαναδιαβαστούν προσεκτικά αυτά που έχω γράψει.  Πουθενά δεν χαρακτηρίζω ως κρητικά παραδοσιακά όργανα τις τσίτερες, τα κλαδοτσίμπαλα και τις άρπες.  Τα αναφέρω επειδή οι πηγές της εποχής της Ενετοκρατίας κάνουν λόγο γι αυτά, όπως κάνουν λόγο και για όργανα που παίζονται σήμερα στη Κρήτη. 

Να σημειωθεί ότι, προσωπικά προσπαθώ, όσο γίνεται, να αποφεύγω τους επιθετικούς προσδιορισμούς, καθότι με αυτούς άλλοτε υποδηλώνεται καταγωγή – προέλευση και άλλοτε χρήση – παρουσία.  Με βάση την πρώτη θεώρηση δεν υπάρχει κανένα «κρητικό» μουσικό όργανο, καθότι κανένα δεν παίζεται αποκλειστικά στην Κρήτη και κανένα δεν ξέρουμε να γεννήθηκε στην Κρήτη κι από εκεί να διαδόθηκε αλλού.  Με βάση τη δεύτερη όλα τα μουσικά όργανα που παίζονται σήμερα στην Κρήτη, παρότι κατάγονται από αλλού (λαγούτο, βιολί, λύρα, μαντολίνο, κιθάρα κ.λπ.) είναι «κρητικά», καθώς και όλα τα όργανα που παίζονταν παλαιότερα, και δεν παίζονται σήμερα, στην εποχή τους εθεωρούντο κρητικά και για την εποχή τους θεωρούνται κρητικά.  Είναι γνωστό στους σοβαρούς μελετητές ότι πολλές φορές με τη χρήση των επιθετικών προσδιορισμών υπονομεύεται η σαφήνεια της πληροφορίας. Τα έχετε αναλύσει αυτά;  Είμαι σίγουρος πως όχι.

Α)3.:  Στο δίσκο υπάρχουν και ρεθεμνιώτικες και αγιοβασιλιώτικες κοντυλιές, δηλαδή δυο μουσικές εκφράσεις του σιγανού χορού όπως αυτός παίζεται στο νομό Ρεθύμνου, για να ακουστούν οι μελωδίες του και με την παλιά λύρα με τα γερακοκούδουνα και με την ασκομπαντούρα, δηλαδή με δυο μουσικά όργανα που δεν συναντώνται, πλέον, συχνά.  Βλέπετε, σκοπός του δίσκου δεν ήταν μόνο να προβληθούν οι μουσικές όλων των χορών της Κρήτης, αλλά και όλα, σχεδόν, τα μουσικά όργανα που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα για την απόδοσή τους.  Επιπροσθέτως, επέλεξα την επανάληψη του σιγανού με ασκομπαντούρα, όπως και την επανάληψη του χανιώτικου συρτού με λύρα, επειδή ο μεν πρώτος ήταν παλαιότερα και ο δεύτερος είναι σήμερα ο πιο δημοφιλής χορός της Κρήτης. Ελπίζω να γίνεται αντιληπτή η διεπόμενη αντικειμενικότητα των επιλογών. 

Όποιος διαβάσει με προσοχή όλο το ένθετο (σσ. 6,18,21), καταλαβαίνει ότι ο σιγανός είναι χορός που εμφανίζεται με μουσικές και βηματικές παραλλαγές στους νομούς Ρεθύμνου, Ηρακλείου και Λασιθίου, όπου σε κάποιες περιοχές των νομών Ηρακλείου και Λασιθίου ονομάζεται επίσης σιγανός μανά και ξενομπασάρης, αντίστοιχα. Για όσους γνωρίζουν, οι λασιθιώτικες κοντυλιές με τη γρήγορη ρυθμική αγωγή δεν χορεύονται.  Και επειδή στο δίσκο αποτυπώθηκαν μουσικές χορών, με ποιά λογική θα περιλαμβάνονταν οι λασιθιώτικες κοντυλιές;   

Α)4.:  Το ερώτημα σχετικά με τον απανωμερίτη, την καντιότα και τις κοντυλιές της Αν. Κρήτης, τίθεται λόγω έλλειψης γνώσεων και συνεπώς αδυναμίας κατανόησης συγκριτικών συλλογισμών. 

Να πούμε λοιπόν ότι, επειδή ο Απανωμερίτης, όπως αυτός  χορεύεται σήμερα,  η καντιότα, όπως αυτή απεικονίζεται σε διάφορες πηγές του 18^ου και του 19^ου αιώνα (χαρακτικά, βιβλία κλπ.) και οι αρχαιοελληνικοί χοροί με ιστορικό αναγόμενο στην μινωική Κρήτη, όπως αυτοί απεικονίζονται σε αρχαιολογικά ευρήματα (αγγεία, υδρίες κ.λπ.), παρουσιάζουν κοινή λαβή (από τις παλάμες με τα χέρια κάτω) και φόρμα (κυκλικός χορός), αιτιολογείται η αναφορά σχέσης απανωμερίτη, καντιότας, μινωικών χορών. Από την άλλη το πανόμοιον της διασωζόμενης μουσικής της καντιότας (που υπάρχει στο δίσκο), με τη μουσική του «Μέγα Ζακυνθινού» (ψάξτε να ακούσετε τη μουσική του), η οποία με βάση την ιστορία της επτανησιακής μουσικής σχετίζεται με τον πυρήνα της λασιθιώτικης, που είναι οι κοντυλιές, εξηγούν την αναφερόμενη σχέση καντιότας, επτανησιακών σκοπών, κατ’ επέκταση λασιθιώτικων κοντυλιών και συνεπαγωγικά (βάσει της προηγούμενης διαπίστωσης) με τους μινωικούς χορούς και τον απανωμερίτη.  Βλέπετε;  Τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα από ότι ο περιορισμένος χορός ενός ένθετου και η ημιμάθεια κάποιων, επιτρέπουν να παρουσιαστούν και να γίνουν αντιληπτά, αντίστοιχα.  Αν ανατρέξετε στο βιβλίο μου («Οι χοροί της Κρήτης, Μύθος, ιστορία, παράδοση», Αθήνα 2000, Ά ΕΠΑΙΝΟΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ), διαβάσετε προσεκτικά τα κείμενα και παρατηρήσετε τις εικόνες που περιέχονται στο σχετικό κεφάλαιο, μπορεί να κατανοήσετε.

Α)5.:  Ο εν λόγω χορός σε όλο το Λασίθι ονομάζεται λασιθιώτικος πηδηχτός, όπως αναγράφεται στο ένθετο (σ.6).  Οι συγκεκριμένες ονομασίες και μουσικές αποδόσεις  του θεωρείται ότι διαμορφώθηκαν στη Σητεία και την Ιεράπετρα (δηλαδή σε δυο αστικά κέντρα) και από κει διαδόθηκαν στις ευρύτερες περιοχές τους.  Γιατί χρειάζεται να εξηγήσω το αυτονόητο;

Α)6.:  Δεν καταλάβατε, δεν θέλετε να καταλάβετε ή κάνετε πως δεν καταλαβαίνετε (για να δημιουργείτε εντυπώσεις) τα όσα αναφέρονται στο εισαγωγικό σημείωμα του ένθετου και συνεπώς δεν μπορέσατε να αντιληφθείτε τη δομή του έργου;  Λέτε πράγματα που μπορούν  να οδηγήσουν σε παρερμηνείες, γι αυτό, δυστυχώς, είμαι υποχρεωμένος να επαναλαμβάνομαι. 

Επιλέγησαν οι μουσικές όλων των χορών να αποδοθούν με τα όργανα εκείνα που παραδοσιακά επικρατούσαν στους τόπους που διαμορφώθηκαν οι χοροί και τα ζητούσαν στην πλειοψηφία τους οι ντόπιοι στις εκδηλώσεις, τις γιορτές και τα πανηγύρια από τα πολύ παλιά χρόνια μέχρι τη δεκαετία του 50’.  Δηλαδή η επιλογή έγινε με βάση τις παλιές, κυρίαρχες ζυγιές: βιολί-λαγούτο στα Χανιά, βιολί-κιθάρα στο Λασίθι, λύρα-μαντολίνο και λύρα-λαγούτο (υστερότερα) στο Ρέθυμνο κ.λπ.  Γι αυτό απουσιάζει η λύρα από τους χανιώτικους και τους λασιθιώτικους χορούς, το λαγούτο από τους λασιθιώτικους, η κιθάρα από τους χανιώτικους, τους ρεθεμνιώτικους και τους ηρακλειώτικους και το βιολί από τους ρεθεμνιώτικους. 

Είναι γνωστό ότι μέχρι και στο Αμάρι, στην περιοχή όπου κατ’ εξοχήν κυριαρχούσε η λύρα, παιζόταν βιολί.  Αυτό φαντάζομαι θα το γνωρίζετε.  Αν όχι, έτσι για αρχή, πηγαίνετε μια βόλτα στο Ηράκλειο, στα γραφεία του Παγκρήτιου Συλλόγου Κρητών Καλλιτεχνών και ψάξτε το!  Επειδή όμως οι λυράρηδες κυριαρχούσαν στ’ Αμάρι, δεν θα βάζαμε έναν βιολάτορα να αποδίδει τους αμαριώτικους χορούς.  Το ζητούμενο στο έργο ήταν ο σεβασμός στο κυρίαρχο μουσικό τοπικό ύφος όλων των επί μέρους περιοχών της Κρήτης και όχι η ικανοποίηση μικρόψυχων αντιλήψεων...   

Α)7.:  Λόγω έλλειψης χώρου στο ένθετο οι λεζάντες των φωτογραφιών είναι εξαιρετικά περιορισμένες, οπότε δεν αναφέρονται τα ονόματα μουσικών (Κοντόχας, Γαλιανός, Γουμενογιώργης, Κουτσουρέλης, Καστελολευτέρης, Νικολουδάκηδες, Κορνελάκης, Λιονάκης, Παντελάκης) και χορευτών (Ποντικός, Λέφας, Καφαντάρης κ.λπ.) που απεικονίζονται. Οι συγκεκριμένες φωτογραφίες του ένθετου έχουν παρθεί από τα βιβλία μου («Οι χοροί της Κρήτης, Μύθος, ιστορία, παράδοση» ό.π. και «Τα λαϊκά μουσικά όργανα στην Κρήτη», Αθήνα 2004), όπου εκεί αναφέρονται όλοι οι εικονιζόμενοι.  

Από λάθος μπήκαν τα ονόματα των Καρεκλά και Φουσταλιέρη στη σελίδα 15.  Να σημειωθεί ότι στην αρχή το υλικό είχε δοθεί με πλήρη στοιχεία, τα οποία όμως αναγκαστικά αφαιρέθησαν λόγω προκαθορισμένου αριθμού σελιδών του ένθετου.  Έτσι, η τελική απόφαση ήταν να μην γραφτεί το όνομα κανενός. 

Γιατί γίνεται λόγος μόνο για τον Κοντόχα  και τον Γαλιανό;  Ίσως επειδή οι περιορισμένες γνώσεις επέτρεψαν την αναγνώριση μόνο αυτών.  

Β)1.:  Στην ιστοσελίδα  www.tsouchlarakis.com, Ενότητα: Εισηγήσεις-Ομιλίες, Θέμα: Πεντοζάλι, ένας χορός μια ιστορία, ο κάθε νοήμων αναγνώστης μπορεί να αντιληφθεί την τεκμηρίωση που υπαγορεύει τα όσα γράφθηκαν στο ένθετο.

Δεν θέλω να σχολιάσω την ερευνητική δεινότητα τη δική σας ή του φίλου σας Κ .Κ., που όπως λέτε, έφτασε μέχρι το Βουκουρέστι, προκειμένου να βρει την Ακαδημία και το έγγραφο στα οποία αναφέρομαι, ούτε τις γνώσεις ή τις ικανότητες όσων ο τελευταίος λέτε ότι πλησίασε προκειμένου να πάρει τις πληροφορίες που ζητούσε.  Τι να πω;  Δεν επιτεύχθηκε αυτό που ένας απόφοιτος δημοτικού με στοιχειώδη εξυπνάδα μπορεί να επιτύχει από το σπίτι του, ανατρέχοντας σε ελληνικά λεξικά και εγκυκλοπαίδειες.  Για την κατ’ εσάς «ανύπαρκτη» «Αυθεντική Ακαδημία του Βουκουρεστίου» κάνει λόγο η Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα (τ. 5 σ.92) και όχι μόνον αυτή. 

Δεν θα σας πω εγώ τι έγινε με τα αρχεία της εν λόγω Ακαδημίας, ούτε που βρίσκονται.  Ίσως θα πρέπει να ξαναπάτε...  (Βέβαια, τώρα τελευταία, μαθαίνω ότι σε διάφορες συζητήσεις έχετε αρχίσει να παραδέχεστε την ιστορικότητα του Ιδρύματος αλλά και την ύπαρξη της επιστολής, που κάποιοι σας είπαν ότι έχουν δει αντίγραφό της.)

Το επιχείρημα που σχετίζεται με τον μπάρμπα – Μπατζελιό είναι επιεικώς άστοχο.  Είναι συνηθισμένο στα ιστορικοαφηγηματικά τραγούδια να παραλείπονται στοιχεία.  Μήπως ο Μπατζελιός κάνει λόγο για όλους τους πρωτεργάτες της Εξέγερσης, που αν δεν ήταν ο Σφακιανός ιστορικός Γρ. Παπαδοπετράκης δεν θα τους γνωρίζαμε;  Αυτό τι σημαίνει;  Ότι όσους δεν αναφέρει ο Μπατζελιός τους έβγαλε από το μυαλό του ο Παπαδοπετράκης, γράφοντας 100 χρόνια μετά την ιστορία των Σφακίων;  Ακούτε τι λέτε;  Αυτά περί βάπτισης στην οποία κλήθηκε ο Κιώρος (που σημειωτέον σημαίνει αλλήθωρος και όχι τυφλός) από το Δασκαλογιάννη που τα βρήκατε;  Τα έχω γράψει εγώ και δεν το ξέρω; 

Β)2.: Από τα αναφερόμενα καταδεικνύεται το επιφανειακόν της προσέγγισης.  Βλ. εκτενή αναφορά μου επί του θέματος στην ιστοσελίδα www.tsouchlarakis.com, Ενότητα: Εισηγήσεις-Ομιλίες, Θέμα: Το ιστορικό διαμόρφωσης και διάδοσης του χανιώτικου συρτού.

Επικαλείστε τις εκτελέσεις Ρεθεμνιωτών μουσικών που αποτυπώθηκαν στις απαρχές της ελληνικής δισκογραφίας, αγνοώντας τις κριτικές που έχουν γραφτεί σχετικά με την δυνατότητα εξαγωγής ασφαλών συμπερασμάτων αναφορικά με την εποχή τους και την αξιοπιστία των πληροφοριών που παρέχονται ή συμπεραίνονται (βλ. Γεωργίου Ε. Παπαδάκη, «Τα δημοτικά του φωνόγραφου, προϊόντα ανώνυμης δημιουργίας», Επτά Ημέρες Καθημερινής, 26/4/1998).    

Β)3.:  Για το χαρακτήρα του τριζάλη, η πληροφορία προέρχεται από το Γ. Μουζουράκη και τη γυναίκα του, χωρίς διασταύρωση άλλης πηγής.  Αποφάσισα να τη συμπεριλάβω στις αναφορές μου, επειδή τα λεγόμενά του ζεύγους Μουζουράκη στο σύνολό τους έχουν επιβεβαιωθεί κατά την έρευνά μου.

Β)4.:  Σύντομα θα διαβάστε εργασία μου σχετικά με την ονοματολογία των ηχογραφημένων σκοπών που έπαιξε ο Ροδινός, ο Φουσταλιέρης και αρκετοί άλλοι.  Τα συμπεράσματά σας είναι προχειρότατα καθώς δεν στηρίζονται σε ενδελεχή μελέτη και έρευνα, αλλά απλώς στη «θέαση» της ετικέτας ενός δίσκου.     

Τα περί σιγανού στους οντάδες των Τούρκων μου τα έχει πει, εκτός από το Ναύτη που δεν σας αρκεί, και ο αείμνηστος εξαίρετος χορευτής, Μύρωνας Σαπουντζής (1921-2005) από το Μακρυγιάννη Μυλοποτάμου, ο οποίος υπήρξε δάσκαλός μου από τα μέσα της δεκαετίας του 70’. 

Αυτό που περιγράφετε ως σιγανό πεντοζάλι με τα βήματα του γρήγορου, αλλά σε αργή ρυθμική αγωγή, το διδάχτηκα από αυτόν ως χανιώτικο σιγανό, μαζί με τον ρεθεμνιώτικο και τον ηρακλειώτικο (καστρινό τον έλεγε) σιγανό. Η παραλλαγή του χανιώτικου σιγανού με τα δέκα βήματα διαμορφώθηκε στον Παγκρήτιο Όμιλο Βρακοφόρων τη δεκαετία του 60’, επί προεδρίας Βενιανού, εν συνεχεία διαδόθηκε στο Λύκειο Ελληνίδων Αθηνών και από εκεί έγινε ευρύτερα γνωστή.  Ήταν το πρώτο σιγανό που υιοθέτησαν οι Χανιώτες. (Μαρτυρίες Μύρωνα Σαπουντζή, Αντώνη Ποντικού, Μανώλη Μπομπολάκη κ.λπ.).  Ο δάσκαλός σας σάς έδειξε κάτι που δίδασκαν όλοι οι χοροδιδάσκαλοι από τότε κι έπειτα και κατά συνέπεια τα συμπεράσματά σας είναι εντελώς αβάσιμα.  Τι πιστεύετε; Ότι ανακαλύψατε το αυγό του Κολόμβου;

Στον Αποκόρωνα παιζόταν μόνο λύρα, όταν το βιολί παιζόταν και στ’ Αμάρι;  Τι λέτε;  Είναι δυνατόν να τολμάτε να γράφετε τέτοια πράγματα;  Θέλετε ονόματα Αποκορωνιατών βιολατόρων;  Σας πληροφορώ ότι η Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Αποκορώνου σύντομα θα εκδώσει βιβλίο με όλους τους ντόπιους μουσικούς. 

Β)5.:  Όπως φαίνεται, κάποιος έχει την τάση να μην καταλαβαίνει αυτά που ακούει.  Στη συζήτηση που είχε γίνει στη φοιτητική λέσχη του Τ.Ε.Ι. Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής στο Ρέθυμνο είχα αναφέρει ότι για τον κουτσαμπαδιανό χορό και τον κουτσό Αμπαδιώτη μου είχε μιλήσει ο Γιώργος Μουζουράκης και η εκδοχή αυτή είναι ιδιαιτέρως πειστική επειδή το ιστορικό και η δομή του χορού συμφωνούν.  Όσοι ξέρουν να χορεύουν κουτσαμπαδιανό αντιλαμβάνονται αμέσως ότι ο χορευτής «κουτσαίνει».  Σε αυτό συνηγορεί και η ονομασία «κουτσιστός» που συναντάται στον Αι Γιάννη και την οποία αναφέρετε, αποδυναμώνοντας όμως έτσι τις δικές σας υποθέσεις. 

Εγώ μιλώ αυθαίρετα;  Πώς συνδέονται αυτά που λέτε για τον Κατσαμπά με τον κουτσαμπαδιανό και με βάση ποιες μαρτυρίες;  Διαβάζετε αυτά που γράφετε;  Είναι δυνατόν να λέτε ότι η ιστορία του κουτσού καπεταναίου από την Αμπαδιά ήταν επινόηση του Μουζουράκη;  Πράγματι, ο Γ. Μουζούρης στις δύο ηχογραφημένες συνεντεύξεις που μου παραχώρησε το 95’ και το 99’ δεν έκανε λόγο για Σηφοδασκαλάκη.  Έχω πει, ότι η πιθανή ταύτιση του Σηφοδασκαλάκη με τον κουτσό οπλαρχηγό από την Αμπαδιά που συνδέεται με το χορό αποτελεί προσωπική εκτίμηση που βασίζεται σε άλλες σχετικές αναφορές.  Μια από αυτές και ιδιαίτερης βαρύτητας εντοπίζεται στην ομιλία του Βασίλη Δ. Ασυμομύτη (φιλόλογου, ιστορικού, συγγραφέα, διδάκτορα βυζαντινής ιστορίας και τέχνης, Καθηγητή και διευθυντή στη Βαρβάκειο Σχολή, μέλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου στην ομάδα ιστορίας), ο οποίος στην ομιλία του σε εκδήλωση με τίτλο «Σταυροδρόμι Κύπρου και Κρήτης» το καλοκαίρι του 1993 στην Έγκωμη της Λευκωσίας αναφερόμενος στο ιστορικό του χορού μίλησε για το Σηφοδασκαλάκη.  Να σημειωθεί ότι ο Ασημομύτης, αν και μη Κρητικός αλλά έχοντας υπηρετήσει στην Κρήτη ως Καθηγητής Θεολογίας στην Ιερατική Σχολή της Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος στα Χανιά, χωρίς να έχει μιλήσει ποτέ με το Μουζούρη, συνέκλινε με τη μαρτυρία του τελευταίου.

Για την περίπτωση του κουτσαμπαδιανού (έτσι αναφέρεται στο cd rom «Χάρκια, το χωριό μου») ή κα(ρ)τσιμπαδιανού, που όντως έχει και την ονομασία κατσαμπαδιανός, αλλά δεν την αναφέρω όπως δεν αναφέρω και έταιρες ονομασίες άλλων χορών (γιτσικιά σούστα - πυρρίχης, μυλοποταμίτικος πηδηχτός - (μ)πυρρίχης, μπρα(ι)μιανός - Μεσελεριανός κ.λπ.), πάντα λόγω έκτασης του ένθετου, ισχυρίζεστε κάτι απόλυτα λανθασμένο.  Όντως οι κάτοικοι κάποιων περιοχών της Κρήτης παίρνουν ονομασία με την κατάληξη –ιώτης (Χανιά-Χανιώτης, Ηράκλειο-Ηρακλειώτης, Αμάρι-Αμαριώτης κ.λπ.), κάποιων άλλων περιοχών ονομασία με κατάληξη –ιανός (Χωρδάκι-Χωρδακιανός, Αρώνι-Αρωνιανός, Χαλέπα-Χαλεπιανός, Κολυμπάρι-Κολυμπαριανός, Βατόλακος-Βατολακιανός, Τοπόλια-Τοπολιανός, Μουζουράς-Μουζουριανός κ.λπ.), ενώ και κάποιων άλλων περιοχών παίρνουν ονομασίες και με τις δυο καταλήξεις (Σφακιά -Σφακιανός -Σφακιώτης, Αμπαδιά – Αμπαδιανός – Αμπαδιώτης, Ρέθεμνος – Ρεθεμνιώτης – Ρεθεμνιανός).  Δεν πρέπει να παραλείψουμε να πούμε ότι κάποιων άλλων περιοχών παίρνουν κατάληξη –ίτης ή –κος (Ιεράπετρα – Ιεραπετρίτης, Σητεία –Στειακός, Μυλοπόταμος –Μυλοποταμίτης, Κίσσαμος – Κισσαμίτης κ.λπ.).  Είναι δυνατόν να σας κάνω μάθημα γλωσσολογίας;  Και είστε και καθηγητής!

Β)6.:  Στην ιστοσελίδα www.tsouchlarakis.com, Ενότητα: Εισηγήσεις-Ομιλίες, Θέμα: "Το λαγούτο, το βιολί και η λύρα στην κρητική μουσική, Ζητήματα χρονολόγησης, παρουσίας και χρήσης τους στην Κρήτη."  θα βρείτε όλες τις απαντήσεις που θέλετε και οι οποίες δεν αφήνουν κανένα περιθώριο αμφισβήτησης γι αυτά που γράφω.  Επιπροσθέτως, δεν έγραψα ποτέ ότι την λύρα την έφεραν οι Τούρκοι στην Κρήτη, αλλά ότι με βάση τις πηγές η παρουσία της καταμαρτυρείται την περίοδο της Τουρκοκρατίας.  Άρα τα ερωτήματά σας: ποιοι Τούρκοι την έφεραν; Πώς πέρασε στους Κρητικούς; κ.λπ. να τα απευθύνετε αλλού.  Μάλλον δεν καταλαβαίνετε τι διαβάζετε!

Β)7.:  Όλα όσα γράφονται είναι εντελώς αβάσιμα έως αστεία.  Είναι δυνατόν ο «προβατινίστικος» χαρακτήρας του απανωμερίτη και τα περί θυμωμένης προβατίνας(!) να ληφθούν σοβαρά υπ’ όψιν;  Με βάση ποιες πηγές και ποιους συλλογισμούς;  Πώς να σταθούν αυτά απέναντι στους συσχετισμούς που παρατίθενται στην απάντησή μου στο Α4;  Όσο για την λεγόμενη παράληψη άφθονων λαογραφικών στοιχείων, χρειάζεται να επαναλάβω τα περί περιορισμένου χώρου του ένθετου; 

Β)8.:  Σας παραπέμπω στην απάντηση του Α1. 

Το ερώτημά σας: γιατί τα χορευτικά συγκροτήματα χορεύουν τον απανωμερίτη και το μικρό – μικράκι, (όπως επίσης το ρόδο και τον τριζάλη) μόνο με γυναίκες, απευθύνετέ το σε αυτά.  Τι να σας πω εγώ;  Ίσως, για τον ίδιο λόγο που χορεύουν, κυρίως, οι ντόπιες γυναίκες το ρόδο στις Λουσακιές, το μικρό – μικράκι, το λαζότη και τον πρινιώτη στα Χάρκια (φαίνεται και στο cd rom «Χάρκια», που εξέδωσε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Χαρκίων).

Σας παρακαλώ, σταματήστε να ασχολείστε μαζί μου, φέρνοντας αντίρρηση μόνο για την αντίρρηση και αποσκοπώντας στην προσωπική προβολή σας μέσω των αντιπαραθέσεων.  Εντοπίστε κάτι του ύψους σας και εκτονωθείτε.  Τα επιχειρήματά μου δημοσιεύονται εδώ και καιρό στα βιβλία, τα άρθρα και την προσωπική μου ιστοσελίδα, αρκεί κάποιος να έχει την υπομονή και την υποδομή να τα μελετήσει.  Αντιλαμβάνομαι ότι έχετε αρκετά γνωστικά κενά και κατ’ επέκτασιν σας δημιουργούνται πολλές απορίες διαβάζοντας τα κείμενά μου, μα αυτό δεν δικαιολογεί το εριστικό ύφος και την εμπάθεια στην έκφρασή σας.

 Μέχρι  σήμερα ουδέποτε σας επιτέθηκα ή σας διέβαλλα σε προσωπικό επίπεδο.  Δεν είναι του χαρακτήρα μου, ούτε το έχω ανάγκη.  Αντιθέτως, εσείς το έχετε πράξει επανειλημμένως, και με τα κείμενά σας εναντίον μου στην εφημερίδα «Κρητικά Νέα» (όπου θα θυμάστε ότι δεν σας απάντησα, ευελπιστώντας πως θα σταματήσετε να ασχολείστε μαζί μου) και με τις απεγνωσμένες προσπάθειές σας να ματαιώσετε τη συμμετοχή μου στην Ημερίδα που διοργάνωσε η Ακαδημαϊκή Κοινότητα του Ρεθύμνου με θέμα: «Τα μουσικά όργανα της Κρήτης» το Σεπτέμβριο του 2004     
(ευτυχώς έχω αρκετούς φίλους που με ενημερώνουν για την παρασκηνιακή σας δράση).  Τότε σας δόθηκε η ευκαιρία να κάνετε διάλογο μαζί μου για το θέμα της χρονολόγησης παρουσίας και χρήσης του βιολιού και της λύρας στην Κρήτη.  Δεν το κάνατε όμως γιατί καταλάβατε ότι απαξιώθηκε η εισήγησή σας από όσους σας άκουσαν.  Το βάλατε στα πόδια και δεν ήρθατε ούτε στο γεύμα που παρέθεσε ο νομάρχης στους εισηγητές και τους διοργανωτές.  Θα είχε πολύ ενδιαφέρον να συζητάγατε με την Φιλανδέζα μουσικολόγο, που παραβρέθηκε στη Ημερίδα, και να ακούγατε την άποψη της γι αυτά που ειπώθηκαν και από σας και από εμένα.

Εμένα, ποια προηγούμενη επίθεση εναντίον σας ή τι το παρασκηνιακό μπορείτε να μου καταλογίσετε; 

Το ξέρατε ότι ένα τέτοιο απαράδεκτο κείμενο, δεν θα μπορούσε να μείνει αναπάντητο.  Όσο για το αν έχω επιχειρήματα γι αυτά που γράφω, φαίνεται.  Είναι η μόνη και τελευταία φορά που ασχολούμαι μαζί σας.  Δεν θα ξαναεξαντλήσω τη γραμματέα μου με ατελείωτες υπαγορεύσεις.

Διαβάστε!  Ενημερωθείτε!  Κατανοείστε!

Αποδεχτείτε τα επιστημονικά συγγράμματα κι οτιδήποτε στηρίζεται σε αυτά.  Επιστημονικό είναι οτιδήποτε βασίζεται στη διαρκή μελέτη, έρευνα, διασταύρωση, επιβεβαίωση, από όπου κι αν προέρχεται, και όχι οτιδήποτε αυθαίρετο, με περιορισμένης αξιοπιστίας υπόβαθρο και μη αιτιολογημένο επαγωγικό συμπέρασμα, δηλαδή ατεκμηρίωτο. 

Δεν είναι δυνατόν όλες οι μεγάλες πανεπιστημιακές μορφές (Ν. Παναγιωτάκης, Γ. Αμαριανάκης, Μαλιάρας, Βουτυρά κ.λπ.) να κάνουν λάθος και εσείς να είστε ο φωστήρας.  Αν το πιστεύετε, γιατί δεν τους έχετε στείλει τις ενστάσεις σας. 

Απαντώ μετά από αρκετό καιρό γιατί δεν ήθελα να φτάσουμε σε προσωπική αντιπαράθεση, που ήταν φυσικό να προκύψει ύστερα από τα όσα προσβλητικά γράψατε.  Ευχόμουν να καταλάβετε το λάθος σας και να αποσύρετε το κείμενο.  Δεν το πράξατε.  Λυπάμαι!  

3.

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΧΟΡΩΝ «ΔΟΡΑ ΣΤΡΑΤΟΥ»

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΕ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΚΡΗΤΙΚΩΝ ΧΟΡΩΝ ΜΕ ΘΕΜΑ

Για τη σωστή απόδοση των παραδοσιακών χορών της Κρήτης…

η γνώση της ιστορικής προφορικής παράδοσης

και ο συγχρονισμός μουσικής φράσης και τυπικού βηματισμού

την Κυριακή 16 Μαρτίου 2008 στην αίθουσα του θεάτρου στο λόφο του Φιλοπάππου

Εισηγητής: Ιωάννης Θεμ. Τσουχλαράκης, χοροδιδάσκαλος, ερευνητής, συγγραφέας

Λόγω του μεγάλου αριθμού των συμμετεχόντων,

το σεμινάριο επαναλήφθηκε την Κυριακή 23 Μαρτίου

Βασικά Αντικείμενα:

Α) οι χοροί: χανιώτικος (συρτός), πεντοζάλι, μαλεβιζώτης (καστρινός), γιτσικιά σούστα (ρουματιανή), πηδηχτός (Μυλοποτάμου), λασιθιώτικος πηδηχτός και

Β) ο αυτοσχεδιασμός του πρώτου, ανά χορό και όπου επιτρέπεται

Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στο μεγάλο αριθμό μελωδιών του χανιώτικου, τη διαφορετικότητά τους και πως επηρεάζεται η χορευτική πράξη, καθώς απαιτείται συγχρονισμός μουσικής φράσης και τυπικού βηματισμού.

Θα γίνουν, επίσης, αναφορές σε άλλους 16 χορούς, στο ιστορικό τους, στα παραδοσιακά μουσικά όργανα, στην κατάλληλη και ακατάλληλη (για χοροδιδασκαλία) δισκογραφία και κινηματογραφία, στους βασικούς τύπους και τις παραλλαγές των φορεσιών, καθώς και στις διάφορες μορφές νόθευσής τους (μαύρο πουκάμισο, κρουσσάτο μαντήλι, χρυσό κέντημα στην ανδρική κ.λπ.)

Η διδασκαλία των χορών θα γίνει με βάση τα καταλληλότερα ηχογραφήματα, τις καταγραφές (προβολή video) και τις έγκυρες πηγές (επιστημονική βιβλιογραφία, αξιόπιστοι μουσικοί, χορευτές, κατασκευαστές).

ΛΟΓΩ ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΗΣ ΠΡΟΣΕΛΕΥΣΗΣ ΤΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΠΑΝΑΛΗΦΘΗΚΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΚΥΡΙΑΚΗ 23 ΜΑΡΤΙΟΥ